پس از کنار رفتن نسل قدیم نوحه و شبیهخوانان، امروز در بندرعباس دیدن یک مراسم سینهزنی و یا شبیهخوانی مناسب موهبتی است که به سختی میتوان بهدست آورد. شبیهخوانان جوان اینقدر فالش میخوانند که حتی سر و صدای پیرزنهای همیشه مشتری تعزیه هم در میآید.شاید نسل پیش از ما بیشتر و بهتر موسیقی را درک میکرده است. سینهزنی به شکل مرسوم و معروف جنوب هم دیگر به خوبی اجرا نمیشود . یک جا میبینی منبر نوحهخوان خوب دارد ولی سینهزنان سر ضرب نیستند و جای دیگری سینهزنان سرضرباند ولی نوحهخوان صدایی ندارد و یا سینه را میشکند.با همهی این اوصاف من این روزها صدای اسماعیل مهرابی را ترجیح میدهم. دو قطعه از صدای او را برایتان میگذارم. اولی مربوط به ماه محرم سال گذشته و سینهزنی منبر پانهوو است[لینک]. که سینهزنان خوبی دارد و دومی را همین چند شب پیش در سهزیارتون ضبط کردهام[لینک]. پیشتر بابت کیفیت پایین صدا عذر میخواهم. امکانات در همین حد است.
سلام سیاورشن عزیزم
خوشم میاد همیشه به روزی عزاداری باشه پستت مرتبطه!شادی باشه همینطور...
راستی عکسهات هم فوق العادست و مرتبط با عنوان پستت
ممنون بابت اطلاعاتی که بی دریغ در اختیار ما میذاری.
سلام مرسی که به یاد ما هم هستی به وبلاگ من هم اگه دوست داشتی سر بزن.
خوبیه وبلاگت اینه که فضاهات کاملا متاوت و جذابه و کاملا بکر و از زندگیه در هم برهم ما دوره خوش بحالت منتظره مطلب های بعدیت هستم...
سلام
اولی مرا یاد موسیقی مذهبی بوشهر می اندازد. بندهای آغازین اش خیلی بوی جنوب می دهد ولی در ادامه حال و هوای شهری پیدا می کند. این عارضه همه موسیقی های بومی است که پس از اجرای نغمه آغاز، گریز به اوج می زنند که معمولاً شهری از آب در می آید.
دومی همایون است و کمی آشناست. ضمن اینکه لحن جنوبی آن محفوظ است. به نظرم ناب تر از ولی باقی مانده.
یک فضولی:
اگر متناسب با تاریخ وقایع نمونه ها را بگذاری خیلی بهتر است. برای مثال انرژی ات را الان روی شادیانه ها و آوازهای کار بگذار و اینها را بزار برای محرم.
ببخشید که پا را دراز کردم.
یا حق
سلام استاد . ممنون از نظر سودمندت .
در مورد تاریخ وقایع باید بگویم که این را برای همین روزهای عزاداری حضرت علی آماده کرده بودم که چند روزی به دلیل مشکلات فنی به تاخیر افتاد . در مورد آواز کار هم به روی چشم .
سلام و نخسته
رسم دنیان ....رسم آدمو ....باید نقصی تو کار بشت که بفکر اصلاحش بشیم ......
موضوعت متفاوت و عالی هسته .....
شاد و موفق بشی
سلام کاکا. من با نظر جناب سامانی موافق هستم.
نوحه اول واحد بود که در اصل جزء نوحه های سینه زنی سنتی بوشهر است. آهنگ این نوحه منتسب به ناخدا عباس دریانورد (1255 ـ 1332) است و شعر آن از مرحوم غلامرضا اصلاح پزیر می باشد.
این اجرا بسیار ضعیف است. تمپو آن بسیار کند و گاهاً ما شاهده تحریرها و ویبره های هستیم که به زیبایی ملودی لطمه زیادی زده است.
جدا از نقدها و ایرادهای که به این نوحه خوان وارد است نکته ای که برای من تازگی دارد این است که خواننده به جای سینه زن سعی در شبیه سازی سینه زنی نموده است. و این موضوع باعث می شد که خود نوحه خوان نیز که به نظر قصد ضرب دادن به سینه زنان را دارد؛ از ضرب بیفتد. ضمن اینکه اینکار به شعر و ملودی نیز ضربه زده بود. جهت اطلاع در چنین مواردی نوحه خوانان با ایجاد آکسان در نوحه سعی بر کنترل ریتم و دادن ضرب به سینه زنان می کنند نه اینکه ...
در نوحه دوم، نوحه خوان بیشتر از لحجه و لهن موسیقایی بندر استفاده کرده. هر چند هویت این نوحه برای من مشخص نیست اما به نظر می رسد از ساخته های نوحه خوان های بندر باشد.
نوشتم که فکر نکنی بی معرفتم.
سلام کاکای عزیزوم !
اول : ممنونم از اظهار نظر قابل تاملت .
دوم : بله نقش و تاثیر و نفوذ نوحه های بوشهری در هرمزگان غیر قابل انکار است .
سوم : چون بحث فنی است یک وقت فکر نکیند من در مقابل نظر شما موضع گرفته ام ، نه ! من فقط نظر شخصی ام را میگویم و آن اینکه دلایلی که شما برای "بسیار ضعیف" خواندن این اجرا گفتهاید (کند بودن تمپو و لطمه به ملودی) برای من جای بحث دارد. در مورد تمپو خب این کند بودن تمیو در موسیقی هرمزگان هم هست و سبک نوحه خوانی هرمزگان همین است از تمپوی بسیار کند آغاز میشود و نوحه خوان آرام آرام تمپو را تندتر میکند . مثل ریتم دهل و کسر ! فکر می کنم خواندن و سینه زدن با این تمپو سختتر باشد همان طور که رقصیدن و خواندن با ریتم کند هم تبحر خاصی میخواهد. و در مورد لطمه به موسیقی این خیلی نسبی است . مثلا به نظر من شاید این نوا از نوای اصلی هم که تمپوی تندی دارد زیباتر و این تحریرها کار را بهتر کرده باشد.
چهارم : در مورد شبیه سازی صدای سینه با شما موافقم . نمی دانم این اولین کسی است که من میبینم چنین کاری انجام میدهد . شاید بستگی به این داشته باشد که این بنده خدا بیست سال در منبری خوانده که سینه زنان آن خیلی خارج اند و برای اینکه آنها را سر ضرب بیاورد یا اینکه حداقل خودش برای خواندن خودش صدای سینه بسازد . امیدوارم هر چه زودتر این مشکلش هم با حضور در دیگر منبرها که خوب سینه می زنند بر طرف شود .
پنجم : نوحه دوم را من هم اولین بار بود میشندیم و خیلی لذت بردم . بله نوا کاملا بندرعباسی است .
ششم : من کی گفتم شما بی معرفتی کا ؟ کامپیوترت بی معرفته ! خوشحال شدم از حضورت .
سلام .
من با این قسمت نظر آقای شریفیان مخالفم:
این اجرا بسیار ضعیف است. تمپو آن بسیار کند و گاهاً ما شاهده تحریرها و ویبره های هستیم که به زیبایی ملودی لطمه زیادی زده است.
به نظر این حقیر مهرابی تحریرهای زیبا و عجیبی دارد.
به هر حال با آن قسمت که بعضی وقتها با صدای خود سعی در ...دارد موافقم.
اما مجبور است.من خودم آنجا عزا داری کرده ام و به او حق میدهم.
موفق باشی
سلام دوست عزیز
ما که نتونستیم این عزاداری رو دانلود و گوش بدیم
اما واقعا داره اون عزاداری و نوحه خوانی هایبه سبک قدیم به فراموشی سپرده می شه و واقعا متاسفم
نه تو بندر حتی تو میناب هم اینجوریه
مثلا میناب شاعری چون حسینعلی قضایی به خود داشته که الان متن خیلی از نوحه ها و خصوصا تعزیه ها از ایشونه و هرچند هم در حقش کم گذاشتن اما میبینیم که نوحه مثلا فلان مدیحه سرا و مداح رو حالا از هر کجا مد کردن و میخونن
نمی دونم چرا ؟
با عکسی ( احیا ) منتظر حضور گرمت هستم
سلام متاسفانه نتونستم گوش کنم و کامپیوترم اشکال داره،اما سوال داشتم
شیوه اجرای مراسم سینه زنی در بندر به چه صورت است
در بوشهر بسیاری از نوحه هایی که مردم به عنوان نوحه قدیمی میشناسند از ترانهای مد روز رادیو و تلویزیون و صحفه های آنزمان برداشت شدت ملودی ترانه های عربی و خوانندگان معروف مثل عهدیه،مرضیه،جبلی و حتی ترانه های بندری و با تغییر کلام و گذاشتن اشعار مذهبی بر روی این ملودی ها نوحه قدیمی بوشهری نام گرفتن،شاید اگر این ترانه ها رو از مراسم مذهبی بوشهر جدا کنیم چیزی ازش باقی نمونه.
آیا نوحه های قدیمی بندر عباس هم بدین صورت هستند.
اینا رو برام بنویس تا کامپیوترم درست که شد برات مفصل تر بنویسم.
اول : ممنون که نوشتی و بازهم مفصل تر می نویسی
دوم :خیلی حیف شد که نشد بشنوی دوست داشتم نظر تو رو بدونم .
سوم : برای جواب دادن به سوالت باید بیشتر تحقیق کنم . نوحههای قدیمی که اطلاع ندارم و نمی تونم صحبت کنم . ولی ویژگیهایی که داره کمی دور از اون فضاست . باز باید بیشتر برم دنبالش . اما نوحههای امروز تو مراسم سینه زنی سنتی ساخته و پرداخته خود نوحه خوانها یا برگرفته از دیگر نوحههای رایج شاید باشه که تغییر دادن . اون مثالی که زدی رو من تو روضهخونیهای امروزی و شهری زنونه شنیدم که هست مثلا ترانهای مثل " نازیجون" رو برداشته بودن و کلماتشو عوض کردن و حالا بزن سینه تا اشکت در بیاد !
چهارم : کربون کدت !
هومن عزیز. من به سلیقه شما احترام می گذارم. و چون نوحه ی اصلی را گوش ندادید این اظهار نظر را می پذیرم. اما فکر می کنم اگر با نوحه ی اصلی آن مقایسه کنی نظر شما عوض شود.
امیدوارم سیاورشن آن را نیز بگذارد.
سیاورشن عزیز. نظر شما برای من ارزشمند است. در مورد تند شدن تدریجی تمپو در موسیقی هرمزگان حق با شماست و باید خدمتتان عرض کنم که این موضوع از خصوصیات اغلب موسیقی نواحی ایران است و در بوشهر هم همینطور است.
اما در مورد سرعت این نوحه نظر من با توجه به تمپو معمول این نوحه در بوشهر بود و بس.
می دانید که هر آهنگساز برای ساخت ملودی خود تمپوی مشخصی را در نظر می گیرد. این موضوع گاهی وقتها اینقدر مهم است که تند و یا کند تر اجرا کردن آن لطمه ی فراوانی به ملودی و بار حسی آن می زند.
با این وجود جدا از مقصود آهنگساز امکان هر گونه اجرایی وجود دارد. و برداشت ها هم آزاد.
در مورد نوحه خوان هم همان نظری دارم که تلفنی گفتم و مطمئن هستم که نوحه خوانان بهتری در هرمزگان بزرگ یافت می شود.
راستی فراموش کردم از همه ی دوستانی که کار من را مورد نقد قرار دادند تشکر کنم.
محسن عزیز ! با برداشت آزاد موافقم . بهتر است این کار را جداگانه مورد بحث قرار دهیم چون فقط ساختار کلی ملودی آن بر گرفته از آن نوحه است که آن هم تغییرات زیادی یافته است. کار اصلی را هم گوش کرده ام اگر بتوانم آنرا هم روی وب می گذارم.
ممنون کاکا .
.. انشاله شادی..
هنوز این کار را نشینیدم.
اما در مورد تمپوی یک قطعه در موسیقی سنتی و مردمی بیشتر برداشت حسی بوده و هست (حتی در موسیقی غربی هم که نوت و نوشته قطعه موجود است تمپو یکی قطعه میتونه کند تر یا تندتر از حد معمول اجرا بشه اما زیاد مثل موسیقی های ما آزاد نیستند) همچنین با گذشت زمان بیشتر ملودیهای محلی دستخوش تغییر از نظر تمپو و حتی ساختار ملودی شده اند.
در بسیاری از موارد ملودی های یک منطقه در منطقه همجوار مورد استفاده قرار گرفته و با توجه به اینکه موسیقی و شیوه بیان آن با لهجه و زندگی مردم منطقه ارتباط دارد، ملودی برداشت شده کاملا تغییر پیدا کرده و قطعه جدیدی بوجود آمده است.نمونه آن تصنیف موسم گل را بشنوید و آنرا با نوحه گفت لیلا به فغان در بوشهر مقایسه کنید ، نوحه خوان بوشهری با تغییر زینت های و تغییر تمپو ملودی جدیدی بوجود آورده است که دیگر نمیتوان برای پی بردن به قوت و ضعف در اجرا آنرا با موسیقی و ملودی موسم گل مقایسه کرد .
اینکه نوحه اصل بوشهری بوده یا نبوده شاید از این جهت جالب باشد که وقتی یک ملودی به منطقه دیگر سفر میکند تا چه اندازه تغییر میکند و در بسیاری از موارد حتی این سفر ملودیها با عث پخته تر شدن آنها میشود.اما برای نمره دادن و نقد کردن موسیقی بندر عباس یا هر جای دیگه دیگر نمیتوان موسیقی و ملودی بوشهری حتی اگر برداشت مستقیم هم از آن شده باشد رجوع کنیم و آنرا به عنوان الگو بپذریم.تازه آن ملودی بوشهری هم معلوم نیست از کدام خواننده و نوازنده هندی یا عربی و پاپ بوده که در این صورت باید مبنی را موسیقی رادیو و تلویزیون آنزمان بدانیم.
در مورد آکسلراندو یا تند شدن تدریجی تمپو در نوحه های بوشهری این تغییر تمپو در کل ساختمان مراسم سینه زنی بصورت خیلی نامحسوس صورت میگیرد و در نوحه های واحد بسیار مشخصتر است اما در نوحه های قبل از واحد تغییر تمپو با تغییر نوحه صورت میگیرد و هر نوحه تمپوی ثابتی دارد.
در مورد اینکه اصلا خواننده خوب چه کسی است و نوحه خوان خوب باید دارای چه مشخصاتی باشد در موسیقی های سنتی ،این خوب و بد ها به شرایط مختلفی بستگی دارد و در هر منطقه یکسری خصوصیات خاصی مد نظر مردم است که در بعضی موارد حتی به موسیقی هم ربطی پیدا نمیکند ،مثالی برایتان میزنم.در یکی از محلات بوشهر خواننده موسیقی سنتی ایرانی که در بوشهر تنها آواز خوان سنتی بود را برای نوحه خوانی بوشهری در یکی از مساجد قدیمی دعوت نمودند و چد سالی با زور بانی محل که رییس انجمن اسلامی بود در آنجا نوحه خوانی کرد ،با اینکه در سبک موسیقی سنتی ایرانی خواننده نسبتا متوسطی بود و صداها را میشناتخت و خارج نمیخواند(موسیقی سنتی ایرانی البته) اما اهالی محل خونشان بجوش آمده بود و سینه زنان به طعنه میگفتند نباید سینه بزنیم باید تار و کمانچه باهاش بزنیم و با اینکه از نظر موسیقی سنتی ایرانی مشکلی نبود اما ایشان متوجه این قضیه نبودند که موسیقی سنتی ایرانی با موسیقی مذهبی بوشهر ممکن است شباهت هایی داشته باشند اما تفاوتهای زیادی نیز دارندو یک نوحه خوان فقط خوانندگی نمیکند و شاید صدای موسیقایی کمک کند اما شاید که اصل داستان نباشد.
سیاورشون عزیز باید خدمتت عرض کنم که مختصر نوشتی و نوشته خودت هم بار نقد موسیقی نداره و بیشتر از نگاه حسی نوشتی ،زمانیکه نوشتی فالش یا خارج باید مشخص بنویسی خارج از چی و خارج از چه صدایی و الگویی،خوانندگان نوحه در بندر از نظر موسیقی کلاسیک غربی خارج میخونند از نظر موسیقی هندی خارج میخونن از نظر موسیقی سنتی ایرانی خارج میخونن،اصلا آونی که داخل میخونه و خارج نمیخونه از نظر تو چیه .
به نظر بنده یک پست کامل در باره شیوه اجرای مراسم مذهبی در بندر عباس بنویس تا بهتر بدونیم اصلا مراسم چطوره ،سینه زنان نشسته سینه میزندند یا میچرخند ،شنیدم دمام هم میزنند.خلاصه کامل تر توضیح بده و یه سوال هم از خودت داشتم یا هر بندر دیگه که بتونه جواب بده و این که نوحه خوان خوب باید دارای چه شرایطی و خصوصیاتی باشه در فرهنگ بندر
درود بر تو سعید عزیز ! ممنون از اینکه وقت گذاشتی و نوشتی .
در مورد نوشته حق با توست . خوب نبود . سعی می کنم در فرصت ها بعدی جبران کنم . من نگفتم نوحه خون ها خارج می خونن . اون در مورد شبیه خوان ها بود . شبیه خوانی بندرعباس تا جایی که البته من حس می کنم . ترکیبی از موسیقی هندی ، ایرانی و هرمزگانیه . که شاید نقش موسیقی هند خیلی پررنگ باشه . بسیاری از شبیه خوان های جوان با موسیقی تعزیه انگار بیگانه ان . در برخی دیالوگ ها اونها حتی نسبت به همدیگر هم خارج هستند . منظورم جاهایی هست که اونها حالت سوال و جواب دارن و باید نسبت به همدیگه همخونی داشته باشن. مثل دو ساز که با هم همنوازی می کنن. البته این نظر و برداشت منه .
در مراسم سینه زنی بله بسیازی جاها سنج و دمام هم می زنن . سینه زنی هم تقریبا شبیه همون سینه زنی بوشهره البته تفاوتهایی هم داره .
فکر نمی کنم نوحه خوان خوب در فرهنگ بندر تا حالا تعریف شده باشه. ولی شاید از روی استقبال مردم بشه حدس زد که سلیقه ی مردم چیه . این هم باید بررسی و نظر سنجی بشه و من از طرف مردم نمی تونم حرف بزنم . ولی مسلما برخی توانایی ها هست که داشتن اونها همه جا ثابته ...صدای خوب ، سر ضرب خواندن ،
مردم فکر نمی کنم به این چیزها توجه کنن اونا شاید حسی کار رو دنبال کنن و اغلب هم درست تشخیص می دن .