از موسیقی جنوب (۲)

یادداشت زیر ادامه ای است بر مبحث قبلی ، به قلم چوک سورو

***

با عرض سلام  !

   نه موسیقی دان هستم و نه حتی از الفبای موسیقی چیزی می دانم ، ولی از شنیدن موسیقی لذت می برم  و برایش هیچ مرز جغرافیای قائل نیستم ، از سرنا و جفتی ، چنگ و دهل بندری گرفته تا سیتار راوی شنکر و  شهنای بسم الله خان هندی. از عود فریدالطرش ،آواز عبدال حلیم حافظ تا صدای جادوی امکلثوم  و  صدای شجریان ،از آواز دکتر شوان به زبان کردی ، صدای بنجوی عبدلرحمان بلوچ. تا موسیقی افریقای و  نوای دل انگیز نی انبان هنرمندان بوشهری ( همسایه غربی ) . بنا بر این هیچ تعصبی در این باره ندارم . عاشق تاریخ و فرهنگ جنوب بخصوص هرمزگان هستم و از این زاویه  تاریخی  روندی که موسیقی هرمزگان از آن تاثیر گرفته را دنبال می کنم . تاثیر فرهنگ افریقای و هندی بر فرهنگ هرمزگان  موضوعاتی بوده اند که طی ۲۰ سال گذشته بصورت جدی دنبال کرده ام  . و از این زاویه به  گفته های اقای حبیب مفتاح نگاه کرده ام ، ایشان به سادگی و بدون کوچکترین اطلاعی از موسیقی هرمزگان، آن را تا سطح یک موسقی کوچه بازاری تنزل داده و  ان را یک نوع موسقی عربی برشمرده است  ( بخوانید کاباره ای ) . در مقابل چنین برخوردی نباید انتظار یک برخورد متین و شمرده داشت .

حبیب مفتاح بعد از تعریف و تمجید  از موسیقی بوشهری و عالمگیر شدن آن چنین می گوید :" آنچه موسیقی خلیج فارس و جنوب یاد می شود موسیقی بوشهری است . "یعنی موسیقی هرمزگانی در این مرز جغرافیای جای ندارد .

***

   نی انبان بصورتی که امروزه در کشورهای عربی و ایران مورد استفاده قرار می گیرد  چیزی نیست جز ره آورد تسلط انگلیسیها در منطقه  هر چند اگر به تاریخ قدیم  نگاه کنیم در نواحی مصر باستان ، ایران باستان  و روم از نی انبان رد پایی پیدا می شود و بعضی محققان  می گویند  این رومیها  بودند که نی انبان را به انگلیس و اسکاتلند  برده اند .

From the Cantigas de Santa Maria, 13th century A.D.

  آقای محسن شریفیان در  تایید گفته های آقای حبیب مفتاح که گفته بود  حدود ۲۰۰ سال پیش یک قبیله افریقایی به جنوب مهاجرت کرده بود ، با استناد به  سفرنامه نییور در سال ۱۷۶۵ (که سیاهان را در جزیره خارگ در حال اجرای مراسمی دیده)آنرا دلیلی بر درست بودن گفته های  حبیب مفتاح  و بی اطلاعی  من دانسته است . 
اقای محسن شریفیان گرامی !  بودن چند  افریقایی تبار در خارگ و یا هزاران افریقای در ۲۰۰ سال پیش در امریکا ، چه ریطی به  مهاجرت دارد . مگر ما تاریخ برده داری را نخوانده ایم ؟ از ۱۵۰۰ سال پیش اعراب هزارن  افریقایی را از شکارگران انسانها  خریده و در سراسر خاورمیانه به فروش می رساندند . مگر از حضور دهها هزار برده در خوزستان و بین النهرین در کتابهای تاریخی  چیزی نخوانده ایم ؟

 قیام زنگیان در سواحل شط العرب در ماه شوال ۲۲۵ هجری قمری ( سال ۸۶۹ میلادی )  که حدود ۱۵ سال بطول انجامید این قیام از بصره آغاز  و سراسر منطقه را فرا گرفت و حتی شهرهای اهواز  شوش دشت میشان  و جندی شاپور هم  برای مدتی در دست شورشیان زنگی بود .
هندو شاه در کتاب : تجارت السف : به حضور دهها هزار برده افریقای در منطقه  و شرکت آنان در قیام علیه برده داران  و خلفای  عباسی اشاره می کند . همچنین  جرجی زیدان در کتاب  تاریخ تمدن اسلامی  به حضور دهها  هزار برده در نواحی خوزستان و بین النهرین  اشاره می کند و می گوید  هزاران برده در معادن اطراف بغداد و  اراضی بصره و .... بکار گرفته بودند . در هیچ کدام از کتابهای تاریخی اشاره به مهاجرت افریقایها به منطقه  خلیج فارس نشده ، این نظام برده داری بخصوص بعد از تسلط مسلمانان بر منطقه بین النهرین و خلیج فارس ، هزاران انسان افریقایی از شکارچیان انسان خریده و در بازار منطقه  بفروش می رساندند . نه مهاجرت !  در باره رابطه جنوب ایران با افریقا و تاثیرات آن بخصوص ارتباط با منطقه زنگبار  دو مطلب جداگانه در بلاگ سورو نوشته ام.  (1  ، 2 )

 برای هنرمندان بوشهری و هرمزگانی آرزوی موفقیت می کنم  . و از آقای محسن شریفیان  بخاطر حضورشان در جمع هرمزگانیها سپاسگذارم . ما مردم جنوب فرهنگ مشترکی داریم ، مشکلات مشترکی داریم ، از لحاظ منابع  غنی هستیم ولی هردو استان  منطقه محروم  هستند  خلاصه در فقر  هم شریک هستیم .

                                                                                     چوک سورو

پ ن : چوک بندر هم لینک جالبی درباره ی نی انبان گذاشته است . [لینک] . متشکرم .