لنگه نامه
چند روزی بندرلنگه بودم . بندرلنگه طبق آخرین اندازه گیری در در فاصله یک میلیون و سیصد و شصت و پنچ هزار وجَبی(۲۷۳کیلومتری) بندرعباس قرار دارد . شاید اگر اتفاقات ناگوار طبیعی و اجتماعی و سیاسی که در پنجاه شصت سال قبل برای لنگه نیفتاده بود ، حالا باید می نوشتم بندرعباس در فلان کیلومتری لنگه قرار دارد .
مختصری درباره تاریخ و سرنوشت بندرلنگه
بنابر روایتی این شهر در زمان هخامنشیان هم از بنادر مهم ایران بوده و گوگانا نام داشته است . اما این بندر لنگه امروزی دو قرن و اندی پیش به پا شده و سرانجام بچنان رونقی می رسد که عروس بنادر خلیج نام می گیرد و کشور هایی مثل روسیه ،انگلیس و آلمان غربی و هندوستان در این شهر نمایندگی سیاسی و تجاری راه می اندازند .
دومین مدرسه ایران پس از دارالفنون در بندرلنگه احداث می شود . مدرسه محمدیه . دومین فرودگاه کشور پس از تهران در بندرلنگه افتتاح می شود و اولین طرح جامع شهری در شهرداری بندرلنگه اجرا می شود .
درکنار واردات و صادرات کالاهای دیگر نقاط از بندرلنگه، خودِ لنگه هم در صید مروارید شهرت جهانی داشت و مرواید آن در بازار اروپا و هند مشتریان فراوانی داشت .
متاسفانه این روند رو به رشد لنگه به ناگاه متوقف می شود و کار به جایی می رسد که امروز مردم بندرلنگه از امکانات ابتدایی یک زندگی عادی هم محروم هستند . خلاصه و گزیده بگویم : بندرلنگه آب ندارد . آب لوله کشی شده برای مردم لنگه فقط چند ساعت در هفته قابل استفاده است که البته آن آب هم قابل آشامیدن نیست ! امروز لنگه به شهر مردگان شهرت یافته هر چند به این صفت اعتقادی ندارم !
وضعیت فرهنگی هنری بندرلنگه و بندر کنگ
با وجود جوانان با استعداد در لنگه فعالیت های هنری چندان نمود عینی پیدا نمی کند . (بجز مواردی انگشت شمار) این وضعیت در بندر کنگ (برادر بزرگ لنگه) با همت انجمن بانوان بندرکنگ کمی بهتر است . آنها در همین چند روزه یک نمایشگاه مشترک عکس ، کتاب و مسابقه آشپزی سنتی داشتند که استقبال خوبی هم از آن شده بود . نمایشگاه عکس هم شامل آثاری از امیر علیزاده و پدرش بود که باعث حیرت من و دوستان همراهم شد . فراخوان دوماهانه عکس استانی را به او دادم .در آینده بیشتر از او می خوانید .
کاش انجمن جوانان لنگه هم با الگو گرفتن از انجمن بانوان کنگ به خود بیاید و ...
ورزش مظلوم بندرلنگه
تیم فوتبال پاس بندرلنگه به یکی از قدرترین تیم های استان تبدیل شده ، این تیم در مسابقات لیگ برتر استان به قهرمانی رسید و طبق قانون باید به لیگ دو کشور برود ولی در یک اقدام عجیب از سوی هیت فوتبال استان این تیم باید با تیم های دوم و سوم جدول بازی کند و در صورت پیروزی مجدد به لیگ دو برود . پدیده ای نادر در جهان ورزش ! گویا مسولین این تیم به فدراسیون فوتبال هم شکایت کرده اند . حالا این را می خواستم بگویم که با این همه این شهر هنوز از داشتن یک زمین چمن محروم است .
بلاگر های بندرلنگه
خب این چند روز را به شدت مزاحم دوستان بلاگرم بودم . نوید نجیب یکی از قدیمیترین دوستان نادیده ام که مدتها قبل از من می نوشت . او هر چند مدتهاست نمی نویسد ولی به زودی نوشتن را از سر می گیرد .فرزان مهربان هم همانطور که به خوش هم گفتم در هفته یک مطلب می نوشت و دوبار فالب وبلاگش را عوض می کرد .حالا قرار است بیشتر از لنگه برایمان بنویسد . فتوبلاگش هم دیدنی است . پدربزرگِ مرحوم او از عکاسان بنام لنگه بوده است . امین پر انرژی هم از بچه های تیاتر است که به وبلاگ آلوده اش کردیم . من که امید زیادی به این دوستان دارم . امیدوارم بتوانند با همدلی کاری برای شهرشان انجام دهند .
نوید ! فرزان ! امین ! ما منتظر مطالب و ایده های تازه شما هستیم .
راستی تا یادم نرفته از هرسه شما به خاطر زحمتهایتان تشکر می کنم .در این چند روز چیزهای زیادی آموختم که آنها را مدیون شما هم هستم .
اهل هوای لنگه و اجرا موسیقی زار در فرانسه و مضرات و فواید بیکاری
تازه از پاریس و شرکت در یک فستیوال موسیقی درمانی بازگشته بودند . نزد سرپرست گروه محمد پرخو رفتیم و با او از اهل هوا و باد و موسیقی و اجرای در فرانسه گپ زدیم . در پست های بعدی متن کامل گفتگو را می نویسم . وقتی از او پرسیدیم چطور موسیقی در زندگی مردم جنوب رنگ و بوی بیشتری دارد جواب داد : "خب مردم جنوب بیشتر بیکار بوده اند . سه ماه کار بوده و شش ماه بیکاری برای همین رو آورده اند به موسیقی ! "
و من به این نتیجه رسیدم که دعوت آنها به فرانسه هم به همین مساله مربوط بوده ، چون فرانسه هم در بین کشور های غربی بیشترین درصد جوانان بیکار را دارد . یعنی یک عده آدم از روی بیکاری رفته اند برای یک عده آدم بیکارتر موسیقی اجرا کنند .
از شوخی گذشته ایشان یک منبع خوب برای جوانان لنگه هستند . پرخو خبرنگاری، عکاسی ، کارگردانی، موسیقی و ... را تجربه کرده است . حرفهایش شنیدنی بود .
به سرش هوای حوا زد و رفت ...
اولویت اول من برای این سفر دیدن حاجی آمنه ماما زار قدیمی و باتجربه و ماهر بندرلنگه بود که فقط به همان یک لحظه دیدن ختم شد و پیشنهاد گفتگو با ما را با خشونت و اکراه فراوان رد کرد و گفت :مگر مغز من مثل شما بیکار است که بنشینم و با شما از اهل هوا حرف بزنم ...
البته این دفعه اولی نبود که با چنین برخورد هایی مواجه می شدم ولی شدت این دفعه خیلی زیاد بود .از قبل هم به من گفته بودند که این کار بیهوده است و او با کسی حرف نمیزند.
شاید اگر کس دیگری به جای من باشد دیگر هوای حاجی آمنه به سرش نزند ولی من فعلا جای خودم هستم و کسی هم جای من نیست !
بناهای تاریخی و ...
برکه ها ، مساجد، خانه فکری و بسیاری از خانه های قدیمی و بزرگ و زیبای لنگه و کارگاه لنج سازی بندرکنگ را دیدیم . پرداختن به آنها هم یک پست جداگانه می طلبد .
آخرین خاطره من از بندرلنگه: یک دختر پاکستانی
این دختر ِناز تمام درآمد آن روزش را بابت عکسی که ازش گرفتم و بهش نشان دادم به من داد !!!
گفتگو با غلام مارگیری
شنیده ها مرا واداشت که تصمیم بگیرم از نزدیک ببینمش . غلام مارگیری را می گویم . بابا زار میناب که مردم از اجراهایش در جشنواره موسیقی فجر ، موسیقی نواحی و موسیقی های مذهبی در آلمان مدهوش شده بودند . از او فقط اسمش را می دانستم و اینکه در یکی از روستاهای میناب زندگی می کند . برای اینکه حرفها تخصصی تر شود و نتیجه بهتری بگیرم از وحید قویدل(بابازار جوان بندرعباس) هم خواهش کردم با من بیاید که او هم پذیرفت . صبح زود راه افتادیم و ساعت یازده بود که غلامشاه را در خانه اش نزدیک روستای بنزرک پیدا کردیم .به گرمی ما را پذیرفت و هر چه داشت پیش رو گذاشت .
قویدل : شما در اینجا هم مراسم زار برگذار می کنید ؟
مارگیر:بله من خودم بابای زار هستم
زار حبشی می زنید یا مشایخ ؟ حبشی ،نوبان ،سواحیلی ،بی بی ریحان ،بی متو ، دکتو ،عدنی هست /یک لوح را نشان می دهد / بفرما این را ببین در دانشگاه تهران زیر نظر پزشکان من مریض برده ام و درمان شده اند .اگر درست نبود چرا دکترها این را امضا کرده اند ؟
بله ما هم زار را قبول داریم . ما خودمان بچه های میدان باحبیب هستیم . ما هم اهل هواییم .
درست است آقا شما دست در نوبان و حَبش دارید ؟
نه ما دست در نوبان و متهری داریم .
ما بفرما مولودی خوانیم . /کتابی را نشان می دهد / یک نفر می خواند و باقی جواب می دهند . / و می خواند /
بجز عربی چه زبانی را می دانید ؟ سواحیلی ؟ زنگباری؟
نه فقط عربی و فارسی .سواحیلی را شما می دانید . من نمی دانم .
از اشعار زار هم چیزی می خوانید ؟
بله . زار بله / و می خواند / شیل الله شیل الله یا بن علی شیل الله ..
سوالات قویدل تمام می شود و از اینجا به بعد را من می پرسم .
گزارش اجرای شما در کرمان را خوانده ام .فکر کنم یکی از بهترین اجراها بوده ؟ بله . همه دیوانه شدند . همه به حال آمدند.
و اجرای آلمان چطور بود ؟ جای شما خالی! تا صدایم را بلند کردم غلغله در سالن افتاد . من بودم و پسرم . من می خوانم و او جواب می داد . همه ربع ساعت اجرا کردند به ما گفتند شما نیم ساعت بخوانید ./مجلاتی را که از او نوشته اند را به ما نشان می دهد/
می شود کمی هم با سَمّاء بزنید و بخوانید ؟
بله . می خوانم . /سمّاء را در نور آفتاب می گذارد . کمی باید صبر کنیم./
خودتان هم باد دارید ؟
بله . هفت گروه .ولی خواندن هیچ بابایی مرا نمی گیرد .
سمّاء را بر می گیرد و میزند و می خواند ./عکس/
کلمه مناسبی برای توصیف خواندنش و حسی که داشتم پیدا نمی کنم .باید دید و شنید . کم کم بالاتر می رود و ما را هم ...
و باز هم کمی حرف می زنیم .
شما سفره هم برای زار می اندازید ؟
بله . اول مریض را نزد دکتر می برند اگر زار و باد باشد درست نمی شود . اگر جن و پری باشد با دعا و خیزران درست می شود . و اگر زار باشد دود می دهیمش با کمی داروی باد . و باد که زیر آمد می پرسیم .تو چه هستی؟ / به عربی/ چه می خواهی ؟ چه قصدی داری؟ تو زار هستی ؟ جن هستی؟ اگر عجم باشد که فارسی حرف می زند . اگر همان عربی جواب بدهد که همان طور ادامه می دهیم . چند شب مراسم می خواهی؟ چند عدد گوسفند برای قربانی ؟ او هم جواب می دهد . می گوییم به شرطی که مریض خوب شود و او هم قبول می کند و قسمش می دهیم که مریض را آزار ندهد .
این طرف بیشتر چه بادهایی دارند ؟ بیشتر شیخ است . لیوا هم هست . زنگباری هست .
خودتان چه بادهایی دارید ؟ شیخ بغداد، شیخ شنگر،بیمتو . دکتو ، بی بی ریحان و ...من شش ماه کور بودم . کسی هم نمی دانست زار دارم . تا بردند پیش بابا و سفره انداختند تا من بینا شدم .
کدام یک سختگیرتر و سنگین تر اند ؟شیخ بغداد
و این بار او می پرسد :شما از بندرعباس آمده اید؟ بله
من بندرعباسی ام . پدربزرگم بندرعباس بود . من هم تا نه سالگی بندرعباس بودم . ولی اصالتا مال روستای گوده هستیم .
بعد از کمی صحبت دوباره دلمان برای خواندنش تنگ می شود .
شیخ شنگر را برایمان می خوانید؟ بله آقا / و می خواند /
از او تشکر می کنیم ، چند عکس یادگاری می گیریم و باز می گردیم .
از قویدل می پرسم : فکر کنم کار موسیقی غلام مارگیر بیشتر در حیطه موسیقی آیینی باشد تا زار، درست است ؟
بله . اگر بخواهیم درصد بندی کنیم او هشتاد درصد مولودی می خواند، پانزده درصد مشایخ و پنج درصد زار .
این همه تنوع در موسیقی هرمزگان و ما بی خبر!؟ اجرای زنده و آشنایی با مارگیر مرا واداشت تا موسیقی آیینی هرمزگان را هم جدی تر دنبال کنم . اگر در این باره اطلاعاتی دارید من را هم بی نصیب نگذارید .
............................................................................................................
پ. ن ۱ : درباره زار و نوبان و بادهای دیگر اینجا نوشته بودم .
پ. ن ۲: به این مطلب لینک داده اند : پیمان - هنر و موسیقی - sol.ir - ندای امروز - دو در دو