اهل ماتم/آواها و آیین های بوشهر

  اهل ماتم کتابی است درباره ی آیین ها و آواهای بوشهر که توسط جوانی سختکوش و دلسوز به نام محسن شریفیان نوشته شده است .

  محسن شریفیان خود نوازنده متبحر نی انبال است و در یک خانواده اهل موسیقی رشد یافته است . از دیگر آثار او می توان به اهل زمین و سازشناسی بوشهر اشاره کرد .

 هر چند ازعنوان این کتاب چنین بر می آید که فقط درباب مراسم های سوگواری و موسیقی ویژه ی آنان باشد ولی در واقع این کتاب مجموعه ای کامل تر از تصوری است که نام کتاب به خواننده می دهد . خواننده می تواند علاوه بر آیین های سوگواری و ... با موسیقی کار ، موسیقی کودکان ،موسیقی محفلی و جشن بوشهر ، پیشینه تاریخی ،اقوام و ریشه گویش بوشهری نیز آشنا شود . البته علت چنین عنوانی بر این کتاب هنوز بر من پوشیده است .

  با توجه به دیگر آثار این مولف جوان (اهل زمین ) چنین بر می آید که او برای انتخاب نام از  اهل هوای غلامحسین ساعدی تاثیر پذیرفته و ...

 از آنجایی که شریفیان خود بوشهری و نیز اهل موسیقی و هنر است به خوبی با نکات ریز این مساله آشناست و یکی از نقاط قوت این کتاب هم همین است . او منابعش را نیز با همین آگاهی انتخاب می کند . برای نگارش این کتاب و مجموعه نفیس او بیش از صد منبع نوشتاری ،صوتی و تصویری را مورد مطالعه و بازبینی قرار داده و از نزدیک به هفتاد آگاه محلی ، هنرمند و ...پرس و جو کرده است .

   در این کتاب علاوه بر مطالب و متن ها از آوانگاری و نت نویسی نوحه ها ،ریتم ها و آواها هم استفاده شده و در بخش پایانی تعدادی عکس هم برای ارتباط بهتر مخاطب قرار داده شده .که البته عکس ها هر چه جدیدتر ،ضعیف تر شده اند .

  بهتر و مناسبتر از همه این ها لوح فشرده ای است که همراه این کتاب عرضه می شود .این لوح حاوی قطعاتی از تمامی نمونه های ذکر شده در کتاب است .بسیاری از این قطعات مربوط به سالهای بسیار دور است و علاوه بر کاربرد آشنایی مخاطب با نواها، هر یک گنجینه ای از فرهنگ و موسیقی بوشهر به حساب می آیند .

  گزیده ای از بخش های مختلف این کتاب :  نژادها و اقوام ، موسیقی کودکان ،موسیقی درمان ، بیت خوانی در مراسم سرور ،مردم و مراسم سنج و دمام ،دوره های مختلف نوحه خوانی،تعزیه در بوشهر ،نوحه خوانی زنانه .

در قسمتهایی از این کتاب وقایع تاریخی مرتبط با موضوع کتاب از دیگر منابع نقل شده که یکی از آنها را می خوانید :

 " هنگام سفر احمد شاه قاجار به بوشهر ،مردم این شهر برای ابراز خوشامد گویی به احمد شاه ،سینه زنی مفصلی با نوحه گری ناخدا عباس دریانورد در جلو ساختمان امیریه و در سمت جنوبی آن ترتیب می دهند و ناخدا عباس در پایان یکی از نوحه های معروف خود با مطلع :

ای شیعه مگر قتل شه کرب و بلا شد           یا ماه عزا شد

چنین می خواند :

یا رب تو بده نصرت احمد شاه ایران              یا قادر منان

 گفتنی است که رسم دعا کردن به جان شاه کشور در هنگام عزاداری پیشوایان دینی ، از آغاز پدیده ی سینه زنی در بوشهر معمول گردیده و هر نوحه خوان ،خود را ملزم به رعایت آن می کرده است .

                                            صفحه ۱۷۶ اهل ماتم به نقل از سنگستان/عبدالحسین احمد ریشهری

 تنها جای بحث در این کتاب شاید نامشخص بودن مبنای تقسیم بندی بخش های کتاب و همچنین طرح جلد کتاب باشد . جلد این کتاب و نیز کتاب اهل زمین با ترکیب چند عکس و به صورتی غیرحرفه ای و بازاری،طراحی شده است .

خواندن این کتاب به تمامی علاقمندان به فرهنگ جنوب پیشنهاد می شود .

اهل ماتم توسط نشر دیرین به شمارگان ۳۲۰۰ نسخه  و به قیمت ۴۹۵۰تومان منتشر شده است .