از موسیقی جنوب (۲)

یادداشت زیر ادامه ای است بر مبحث قبلی ، به قلم چوک سورو

***

با عرض سلام  !

   نه موسیقی دان هستم و نه حتی از الفبای موسیقی چیزی می دانم ، ولی از شنیدن موسیقی لذت می برم  و برایش هیچ مرز جغرافیای قائل نیستم ، از سرنا و جفتی ، چنگ و دهل بندری گرفته تا سیتار راوی شنکر و  شهنای بسم الله خان هندی. از عود فریدالطرش ،آواز عبدال حلیم حافظ تا صدای جادوی امکلثوم  و  صدای شجریان ،از آواز دکتر شوان به زبان کردی ، صدای بنجوی عبدلرحمان بلوچ. تا موسیقی افریقای و  نوای دل انگیز نی انبان هنرمندان بوشهری ( همسایه غربی ) . بنا بر این هیچ تعصبی در این باره ندارم . عاشق تاریخ و فرهنگ جنوب بخصوص هرمزگان هستم و از این زاویه  تاریخی  روندی که موسیقی هرمزگان از آن تاثیر گرفته را دنبال می کنم . تاثیر فرهنگ افریقای و هندی بر فرهنگ هرمزگان  موضوعاتی بوده اند که طی ۲۰ سال گذشته بصورت جدی دنبال کرده ام  . و از این زاویه به  گفته های اقای حبیب مفتاح نگاه کرده ام ، ایشان به سادگی و بدون کوچکترین اطلاعی از موسیقی هرمزگان، آن را تا سطح یک موسقی کوچه بازاری تنزل داده و  ان را یک نوع موسقی عربی برشمرده است  ( بخوانید کاباره ای ) . در مقابل چنین برخوردی نباید انتظار یک برخورد متین و شمرده داشت .

حبیب مفتاح بعد از تعریف و تمجید  از موسیقی بوشهری و عالمگیر شدن آن چنین می گوید :" آنچه موسیقی خلیج فارس و جنوب یاد می شود موسیقی بوشهری است . "یعنی موسیقی هرمزگانی در این مرز جغرافیای جای ندارد .

***

   نی انبان بصورتی که امروزه در کشورهای عربی و ایران مورد استفاده قرار می گیرد  چیزی نیست جز ره آورد تسلط انگلیسیها در منطقه  هر چند اگر به تاریخ قدیم  نگاه کنیم در نواحی مصر باستان ، ایران باستان  و روم از نی انبان رد پایی پیدا می شود و بعضی محققان  می گویند  این رومیها  بودند که نی انبان را به انگلیس و اسکاتلند  برده اند .

  آقای محسن شریفیان در  تایید گفته های آقای حبیب مفتاح که گفته بود  حدود ۲۰۰ سال پیش یک قبیله افریقایی به جنوب مهاجرت کرده بود ، با استناد به  سفرنامه نییور در سال ۱۷۶۵ (که سیاهان را در جزیره خارگ در حال اجرای مراسمی دیده)آنرا دلیلی بر درست بودن گفته های  حبیب مفتاح  و بی اطلاعی  من دانسته است . 
اقای محسن شریفیان گرامی !  بودن چند  افریقایی تبار در خارگ و یا هزاران افریقای در ۲۰۰ سال پیش در امریکا ، چه ریطی به  مهاجرت دارد . مگر ما تاریخ برده داری را نخوانده ایم ؟ از ۱۵۰۰ سال پیش اعراب هزارن  افریقایی را از شکارگران انسانها  خریده و در سراسر خاورمیانه به فروش می رساندند . مگر از حضور دهها هزار برده در خوزستان و بین النهرین در کتابهای تاریخی  چیزی نخوانده ایم ؟

 قیام زنگیان در سواحل شط العرب در ماه شوال ۲۲۵ هجری قمری ( سال ۸۶۹ میلادی )  که حدود ۱۵ سال بطول انجامید این قیام از بصره آغاز  و سراسر منطقه را فرا گرفت و حتی شهرهای اهواز  شوش دشت میشان  و جندی شاپور هم  برای مدتی در دست شورشیان زنگی بود .
هندو شاه در کتاب : تجارت السف : به حضور دهها هزار برده افریقای در منطقه  و شرکت آنان در قیام علیه برده داران  و خلفای  عباسی اشاره می کند . همچنین  جرجی زیدان در کتاب  تاریخ تمدن اسلامی  به حضور دهها  هزار برده در نواحی خوزستان و بین النهرین  اشاره می کند و می گوید  هزاران برده در معادن اطراف بغداد و  اراضی بصره و .... بکار گرفته بودند . در هیچ کدام از کتابهای تاریخی اشاره به مهاجرت افریقایها به منطقه  خلیج فارس نشده ، این نظام برده داری بخصوص بعد از تسلط مسلمانان بر منطقه بین النهرین و خلیج فارس ، هزاران انسان افریقایی از شکارچیان انسان خریده و در بازار منطقه  بفروش می رساندند . نه مهاجرت !  در باره رابطه جنوب ایران با افریقا و تاثیرات آن بخصوص ارتباط با منطقه زنگبار  دو مطلب جداگانه در بلاگ سورو نوشته ام.  (1  ، 2 )

 برای هنرمندان بوشهری و هرمزگانی آرزوی موفقیت می کنم  . و از آقای محسن شریفیان  بخاطر حضورشان در جمع هرمزگانیها سپاسگذارم . ما مردم جنوب فرهنگ مشترکی داریم ، مشکلات مشترکی داریم ، از لحاظ منابع  غنی هستیم ولی هردو استان  منطقه محروم  هستند  خلاصه در فقر  هم شریک هستیم .

                                                                                     چوک سورو

پ ن : چوک بندر هم لینک جالبی درباره ی نی انبان گذاشته است . [لینک] . متشکرم .