این یادداشت تقدیم می شود به زنان پرتلاش و نجیب دیارم;جنوب.
بو و دود گشته(۱) و گُرهکو(۲) بر وهمآلود و سنگین بودن فضای مراسم افزوده بود. بنا بر تشخیص و دستور بابازار موسیقی نوبان نواخته میشد. نوازندهی تمبوره با مضرابی از شاخ گاو بر تارهای تمبوره[عکس] مینواخت. گازی(۳) در اوج خود بود. بادها یکی یکی طلوع میکردند. کسی با لرزشی شدید بر زمین میافتد و صداهایی نامفهوم از دهانش بر میآید انگار دارد درد تمام نسل سیاه را فریاد میکشد. بابا سراغش میرود و آرامش میکند.
موسیقی نوبان موسیقی تسکین درد و رنج و غم است.
ناگهان یکی از سیاهان که بر دهل میکوبد را لرزشی در بر میگیرد و تاب دهل زدن از دست میدهد.ریتم از صدای دهل او خالی میشود.زنی سالخورده چوب را از دست او بیرون میآورد، خود پشت دهل مینشیند و چنان با چوب بر دهل میکوبد که از آن شوری وصفناپذیر در بین اهلهوا میافتد.صدای شیون فضا را پر کرده و نغمههای نوبان آنها را نوازش میدهد.این تاثیرگذارترین لحظهی موسیقیایی است که تا کنون داشتهام و بیش از این کلمه ای برایش ندارم.
***
زیبا ، نصره و زلیخا بنامترین و متبحرترین گروه موسیقی زنانه هرمزگان بودهاند. زیبا فلوت و دهلگپ(۴) میزد، نصره کَسِر(kaser) و زلیخا هم پیپَ(pipa). البته این سه خود به همراه دوستک _نوازنده قوی و صاحبسبک فقید بندرعباســ و قنبر راستگو هم به اجرای موسیقی میپرداختند که سالها پیش همهشان بجز زلیخا به همین جرم در ملاءعام شلاق خوردند و در پی این واقعه علاوهبر از همپاشیدگی گروه زیبا و نصره هم به پریشانی روحی دچار شدند که تا آخر عمر هم این پریشانی گریبانگیرشان بود. خدا رحمتشان کند. آنها بخش بزرگی از شادی اجداد ما بودهاند. از آن گروه خوشبختانه زلیخا هنوز هم در قید حیات است و به سختی روزگارش را میگذراند.او با خوششانسی از این قضیه جان سالم بهدر برده بود.
***
بعدها فهمیدم زنی که آنشب بر دهل میکوبید همان زلیخای قدیم است.خواستم ببینمش و اگر شد گزارشی و عکسی تهیه کنم. به واسطهی دوستی مشترک به خانهاش رفتم. دوست کمی توضیح داد درباره کار من و گفت :"برای مصاحبه آمده است." کلمهی مصاحبه را که شنید پنداشت از صدا و سیما هستم و سخت برافروخته شد و گفت:
نه ! حرف نمی زنم.
رو به دوستم کرد و گفت این از صدا و سیما آمده!
من وقتی شبکه بندر را می بینم و این موسیقیهای چرت و پرت را میشنوم دلم میخواهد بزنم و تلویزیون را بشکنم. این ها چیست که به خورد مردم میدهید؟ مگر موسیقی خوب ندارید؟
اگر بگویید نه، دروغ میگویید! ما خودمان به همراه دوستک آمدیم صدا و سیما و از ما فیلم گرفتند. لباسهای بندری پوشیده بودیم و دهل میزدیم.کمی از موسیقی ما پخش کنید تا دل مردم شاد شود. تا مردم بفهمند موسیقی یعنی چه! تا کی میخواهید این دلنگ و دلونگهای مسخره را تحویل مردم بدهید؟ کمی هم موسیقی محلی پخش کنید!
دوست کمی توضیح می دهد که من از صدا و سیما نیستم .ولی او همچنان عصبانی است. به هر حال من هم کمی حرف زدم. وقتی بیشتر آشنا شدیم و دانست که من هم شیفتهی موسیقی محلیام راضی شد که بعد با هم حرف بزنیم.
باشه خاله همه چیز را تعریف می کنم.
................
۱ـ گشته : کاربردی مثل اسپند دارد.
۲ـ گرهکو: ترکیبی از چند گیاه که اهل هوا به جای تنباکو در قلیانهاشان استفاده میکنند.
۳ـگازی: بازی . گازی زار : بازی زار _ مراسم زار
۴ـ دهل گپ: دهل بزرگ
دنیای هنر زحمت این عزیزان را فراموش نخواهد کرد.شاید مسائلی که این عزیزان داشته اند برای دنیا مثل افسانه باشد و در دنیای امروز باور کردنی نیست که کسی برای هنرش شلاق بخورد .
به دریا رفته میداند مصیبتهای توفان را.
به این هنرمند گرامی بگویید،هنر شما نه احتیاجی به صدا و سیما دارد نه ام تی وی و نه شبکه های لس آنجلسی . نه هیچ رسانه دیگر.اینقدر هنر شما قوی هست که بدون هیچگونه امکانات تبلیغاتی نیز در حال حاضر بسیاری از هنرمندان جهان شما را میشناسند و میستایند.
سیاورشون عزیز با خواندن این متن خودم را به جای یکی از شلاق خوردگان گذاشتم و دیدم که اصلا تحملش نمیتونم کنم و اگر شلاق خورده بودم دنیا را روی سرم میزاشتم و این شاید از خود خواهی من باشد چون خیلی از وقتها مردم برام مهم نیستن .این عزیزان شلاق خوردند و موسیقی رو زنده نگه داشتن و صداشون هم در نیومد و وقتی تو با این عزیز مصاحبه کردی از شلاق خوردن حرفی نزده و از مشکل مالی حرفی نزده ،از گرفتاری زندگی شخصیش حرفی نزده و فقط فکر شادی مردم بوده و میخواد صدای وافعی به گوش مردم برسه.دست این عزیز رو از راه دور میبوسم.بهش بگو شلاق بر تن فرهنگ جنوب زده شد و چه افتخاربزرگی که شما به عنوان نماینده فرهنگ جنوب و بندر و ایران تحمل آن شلاق رو داشتید و فرامش نمیشه که در راه هدف اشاعه فرهنگ اصیل ایران زجر کشیدید.
چیزی که تو خون مه و تون ، مطمئن بش به بعد از مه تو هم ارث ارسد !
غمش مخوا ای نازنین. ای خاصیت خاک گرم جنوبن.
سلام
متاسفانه صدا و سیمای مرکز خلیج فارس گاهی فرهنگ هرمزگان رو تحقیر اکنت.
با سلام به باز مانده گروه زیبا زلیخا و با درود به روران پاک زیبا ونصره این گروه افتخار هرمزگان است چرا شلاق به چه جرمی واقعا نمیدانستم که انها شلاق خورده اند افسوس و ممنون از تو سیا خسته نباشی
با درود خدمت سیای عزیز و تشکر از اینکه یادی از انسانهای کردی که زخم دل خود را در پس صدای دهلها پنهان می کردند و شادی را در دل هزاران هم زبان خود زنده نگه می داشتند ، زخم شلاق شب پرستان و کوردلان ، اولین زخم شلاق نبود ، صدهها سال پیش شکار چیان انسان و ادم فروشان اولین شلاقشان را بر گرده پدران و مادران زیبا ، نصره ، فاطک و زلخا و هزارن جنوبی دیگر ، فرو اوردند . زار ونوبان پناهگاهی است برای فرامشی این دردها و رنجها .
اما صدا ماندنی است صدای دهل زیبا و نصره ، نسلهای بعد ی نیز فریاد می کنند .
موفق بشی سیای عزیز
سلام صبحت بخیر سیاورشن عزیز
خوب موکعی کادو به زنون ادی
خدا را شکر در بلاگاسکای وبلاگ بدردبخور هم دیدیم.
سلام ... از این که مرا دیدید ممنونم.
چوک سورو مه یادمون اول انقلاب به زیبا هم شلاق شوزا یادمن مامورن بندری جرات شوناکه بزنن بعدیتاسرحدی هوند وبه ای بندا خداایزایتا ادم معروف دگه هم هسته که اسم نابرم وانم شلاقی شوزاکه یادزیبا وزیباون بموند که همیشه ماازشون قدردانی اکنیم
سیا کربون کلنچت مه یاد گازی زارکفتم بوی گرهکو وگشته ماچولنگ هستریم اون زمون یادش بخیر
واقعا از تون متشکرم به خاطره این نوشته هاتون به خصوص در این ایام خاص. بسیار عالی بود
من هم آپ شدم منتظر نقد و نظر واقع گرایانه شما هستم
موفق باشید و پایدار
سلام سیاورشن جان.پس ازیه مدت دوباره اومدم.
راستی من کدهرمزگانی هاراندارم چون وبم راباهمان آدرس ولی عوضش کردم...مرسی
قشنگ بود. در مورد نصرک مطالبی هست بگی . بگو.
سلام
به نکات قابل تاملی اشاره کردید. موفق باشید.
من هم هفته خانمها را تبریک عرض میکنم . واقعا زن بودن خیلی جرات میخواد
بهت تبریک می گم. قدرت عجیبی برای پرداختن به این موضوع و موضوعات اطرافت داری. در تمام لحظه ای که اونجا بودی خودت بودی فقط اون لحظه ای که نتونستی بیش از اون خودت باشی و گفتی بیش از این کلمه ای برایش نداری خودت نبودی و من این حس قشنگتو دوست دارم
خوشحال می شم وقتی می بینم هنوز آدمهایی هستند که به "گازی زار" به عنوان موسیقی محلی ارزش می گذارند نه یک موسیقی عجیب که بیشتر مردم از آن وحشت دارند.
زار درمانی روشی است برای بسیاری از بیماریها، ولی متاسفانه مظلوم واقع شده است.
مه کاملا موافقمم .
سلام مرد جنوبی!
مراسم زار خیلی جالب باید باشه انگار...
شبکه های استانی که باید از دم درشون رو گٍل گرفت!
یعنی ما منتظر خوندن گفتگوی شما و ایشون باشیم؟
(باشه خاله همه چیز...) خاله به بندری چی میشه؟ :|
خانوم قویدل با آقای قویدل که ترانه میگن نسبتی دارن؟
من اگه سوال نکنم میمیرم!
عجب مخ ازنی تو !!!
سلام سیا جان.... از شبکه استانی گفتی و موسیقی ها و برنامه ها و مجری های !!!!!
راستی اگه اشتباه نکنم مرداد ماه سالروز تاسیس شبکه استانی هرمزگانه ، به نظر من اینجا جای خوبیه که کار این رسانه نقد بشه ..چون برنامه های زنده و ساخت مرکز واقعا مزخرفه و از وقتی ماهواره ای شده که دیگه بدتر، پای آبروی استان در میونه...
البته اگه نقد، نقد بدون سانسور باشه که فکر کنم در این صورت از فرداش وبلاگت فیلتر بشه ...
تا بعد
سلام. کاش قطعه ای هر چند کوتاه از اجراهای قدیمی شون رو اینجا میذاشتی.
موفق باشید
سلام سیاورشن.
میخواستم ببینم براتون امکان داره کیدی مربوط به عید که در مورد ناصر بود را لینک کنید ؟؟؟؟
با تشکر
دستتان درد نکند بابت نوشته هایتان عالی است که اینهمه مسائل فرهنگی و اجتماعی محلی برایتان مهم است کمکا اینکه بسیار جالب هم هست به خصوص موضوع زار . همیشه دوست داشته ام در چنین مراسمی شرکت کنم اما فرصتش برایم پیش نیامده
نمی دونم چرا جدیدا بی حوصله شدم ۵ دفعه اومدم این مطلب و بخونم نشده!!!
نمی دونم چرا !
به حول و قوه ء الهی امشب می خونمش!
سلام !
ما بایه تلاش بکنیم تا دگه با زیبایون ما ایطوری رفتار نکنن !!!
آقا و یا خانم شاکر به (زار درمانی) اشاره کرده اند ؛ من به درمان با موسیقی خیلی اعتقاد دارم ، دوستان راست میگن، کاش قطعه ای از این موسیقی را برایمان می گذاشتی ، مطمئنم خیلی ها بهش احتیاج دارن !
متشکرم و منتظر
سلام ...
پترات / حرف مفت با چشمهایی که نمی بینند ...
بروز شد ٪
سلام دوست من به ما هم سری بزن
۱- سیاورشن فرشته موکل بر موسیقی هرمزگان سپاس
۲- جماعت کمپلیت تو خماری این گپ و گفت موندن باقیش رو برسون خدا خیرت بده
۳- من فکر می کنم بهترین نظر رو اولین نظر دهنده یعنی سعید شنبه زاده داده (( وقتی تو با این عزیز مصاحبه کردی از شلاق خوردن حرفی نزد و از مشکل مالی حرفی نزد ، از گرفتاری زندگی شخصی حرفی نزد و فقط فکر... )) این مطلب رو که خوندم نمیدونم به حال خودم ، زلیخا یا همه نیم ساعت زار زار گریه کردم، و فکر کردم چقدر باید خجالت بکشند اون کسایی که اسم خودشون رو گذاشتن هنرمند متعهدو ارزشی کسایی که چند سال پیش اسمشون هنرمند درباری بود و فردا هم لابد یه اسمی مناسب با نرخ روز برا خودشون انتخاب می کنند.
با قسمت ۳ موافقم...
کربونت
نمایشگاه آثار طراحی و چیدمان احسان میر حسینی از ۲۳ تا ۲۸ تیر ماه در فرهنگسرای طوبی پاتق مناسبی خواهد بود برای جمع شدن و گپ زدن
کم مینویسی چرا ؟
سلام سیا
مه هم با سعید و مهسا موافقم
به خدا هیچ کدوم از اعضای صداو سیما! با ای اصل مخالف نهن ولی ......
........
...
بعدا به خودت اگم!!!!!!
سلام کاکا حالت خوبن
اگم مه دوستم از قطر هوندن موات جاهای دیدنی بندر ببرمش به نظرت کجا ببرمش که بهش خوش بگذرد
جوابم تو وبلاگ خودم هادا
سلام خوشحالم که میبینم هنوز می نویسی
تا حالا سنگ تو سرت خورده؟؟
سیا ورشون بقیه داستان چی شد و خاله چی گفت.
سلام به همه بندری ها و بندر دوستان.
من بندری نیستم و حرف های بندری رو زیاد متوجه نمیشم خیلی دوست دارم یاد بگیرم این لهجه ی زیبای کشور رو اما چطوری؟ اگه میشه یه قسمتی از وبلاگ رو به اصطلاحات بندری اختصاص بدید ممنون میشم یا اگر کتابی رو در این زمینه به من پیشنهاد بدید.دوست دارم با اهل جنوب بیشتر اشنا بشم. مرسی
سلام خسته نباشی
نمی دانم کلاس چندم بودم دوره دبستان بود که ما شاگردها دبستان را به صف کردند و برای دیدن شلاق خوردن این زنان هنرمند بردند و این ها را در بلوار دانشمند شلاق زدند هنوزم هم وقتی اون خاطره یادم میاد حالم بد می شه
سلام...
خوشحالم که بعد از مدتی که نبودم آمدم و مثل همیشه فعال دیدم وبلاگیو که روزگاری مونس هر روزمان بود با اخباری از صدای گرم جنوب...
خوبی سیاوش جان؟
موفق باشی ...
سیاورشن عزیز من بندری هستم و برای این که با دوست عزیزی که بندری نیست اشتباه گرفته نشوم از اسم ( ماهی بالی) استفاده می کنم
سلام عزیز
گفتگوی دلنشینی بود ای کاش خاله را بیشتر به حرف می گرفتی...هرمز نو هم به روز شد
سلام سیاه ورشن!
خوبی؟
مسافرت تهرانم به سلامتی تموم شد آبان یادت نره!!!
سلام ...
تهران ؟
فکر کنم من بوشهر بودم !
شاید مهر بیام !
ان شا ا... می بینمتون.
پنج شنبه در فرهنگسرای طوبی سالن هنرمندان شعر خوانی تیر ماه برگزار میشود ساعت ۶
بی صبرانه منتظر مصاحبه هستم. تو که وبلاگ می نویسی انگار من هم می نویسم! دمت گرم. بار وبلاگ نویسی جنوب رو به عهده داری!
سلام پیرمرد وبلاگ نویس
تنبل بودی یه خورده زودته به روز بشی بد نن
از تو بشته توقع موهن
نکنه عیال وار بودی دگه وقت ایکارو ادنینن ...؟
سلام چرا من هرچی اینجا مینویسم می پره؟
آپم خوشحال میشم بیای
شاید از هر نفر فقط یه نظر رو تایید می کنی!؟
سلام
خوبی؟
بوشهر خوش گذشت؟
میگم سیا فقط حیف که پنجره باز نشدهاااا...!!! :-)))))
یکم تیرماه ، روز فراموش شده !
آدم
شگفتوار
توانمند است
سلطان شود
اگر بخواهد برده!
رامی
آفرین سیاجان این نوشتت و ویژگیون ممتاز دگت باعث ابو کمته به غرورت بپردازم!
توم مثه مه یخو مغروری(چشمک)
تکه ی اول ای پست یا امنفهمیده یا اضافه اتکرده نادونم.
قشنگه.
موفق بشی کاکا
سلام
نخسته کاکا
با یک مطلب جدید بروز بودم.
موفق بشی...