ای سیاه زنگی...
ای سیاه زنگی / مجموعه ترانه های عاشقانه بندری
گرد آورنده : محمد ذوالفقاری
۶۳ صفحه
بها : ۶۰۰تومان
چاپ اول: ۱۳۸۴
ای سیاه زنگی ــ گزیده ای از ترانه های عاشقانه بندری ــ به کوشش محمد ذوالفقاری منتشر شد. این دفتر شامل سی ترانه به گویش بندری و از خوانندگان و سرایندگان بنام هرمزگان مثل فاطمه رضایی ، مرحوم حسن کریمی ، مرحوم ارسلان عطایی ، علی حبیب زاده و ...می باشد .
ذوالفقاری با وجود سختی هایی که پیش رو داشته، قدم بسیار خوبی در جهت حفظ و ثبت این آثار برداشته است . آثاری که بیم فراموشی و تاراج آن توسط کسانی که آشنایی به عمق و محتوای آن ندارند دوستداران و فرهنگ بومی را آزار می داد .
ای سیاه زنگی سندی است که این سی ترانه را (و اگر به دقت نگاه کنیم گوشه هایی از این فرهنگ که در دل این ترانه ها نهفته است ) را از گزند حوادث حفظ خواهد کرد . هیچ شکی نیست که کار ذوالفقاری را باید ارج نهاد و به مرارت هایی که کشیده باید احترام گذاشت ولی از این هم نمی گذریم که با یک نگاه ساده می شد کاستی های این گزیده را کاست . نوشته پایین نکته هایی است که من دیده ام امیدوارم حمل برنادیده گرفتن زحمات این عزیز نگردد .
ذوالفقاری عنوان مجموعه ترانه های عاشقانه بندری را برای کتاب ای سیاه زنگی برگزیده که چندان مناسب نیست نه این دفتر مجموعه ای کامل از ترانه های عاشقانه بندری است و نه تمامی ترانه ها عاشقانه اند . بهتر بود که می گفت : گزیده ای از ترانه های بندری.
شناسنامه این کتاب در صفحه هفتم چاپ شده که در جای خود جای بحث دارد . غلط های چاپی نیز از همان صفحه شروع می شود . پیش درآمد هم می توانست شیوا تر از این باشد : ترانه ها واگو کننده امیال ، خواسته ها و اعتراض های مردمی بوده است که دارای غنی ترین و زیبا ترین موسیقی و از جهتی گشاینده رنج بارترین وضعیت زندگی بوده است . همین است که ریتم موسیقی آن تند ، سرکش و رقص آن چنان زلزله ای چهار ستون بدن را به تکانه وا می گذارد .
عنوان اکثر ترانه ها همانی است که در زبان مردم جاری است و درست هم همین است البته به جز چند عنوان مثل : ناریت زیادوم به جای وختی که تمدی ...جوتی سفید به جای قد یاروم بلندن...تورگ به جای حکایت تورگ و آدم...غچ و خرد بی مه ایکردن به جای عشق کنیز ....
در بین ترانه ها هم اشتباهات چاپی و گاهی( به نظر من) شنیداری دیده می شود که البته هیچ کس از این اشتباهات (به دلیل گسسته شدن از گویش اصیل و قدیمی ) مبرا نیست .
ترانه ناریت زیادوم ( وختی که تمدی )از مرحوم حسن کریمی ص ۱۹ بیت دوم ــ به جای آتش ( به کسر ت ) نوشته شده :آتیش
ترانه مه حیرونوم از فاطمه رضایی (ص ۳۱ ) این ابیات نقل نشده : از خدا نصیبم ایی بو بخواروم غصه شوو و رو ... به جای خوشی ( خنده ) و شادی بخواروم خون دل هر رو
ترانه هوباد گنو ( ص ۳۳) از علی حبیب زاده ــ بیت سوم ،به جای داغ پوست نوشته شده دعا بوس که بسیار عجیب است .
ترانه سهلم سهیلو ( ص۳۴ ) از علی حبیب زاده ــ بیت ششم به جای بی سک سک و جفا موا نوشته شده: به ایی دخت با جفا موا .
ترانه عروس با تور بهاره ( ص ۳۵) از علی حبیب زاده ــ بیت اول به جای شاه دوماد بسه زود نوشته شده: شاه دوماد بزن سوت.بیت آخربه جای یه چی نوشته شده: یه چیزی ( شاید زیاد مهم به نظر نرسد ولی وزن ترانه از بین می رود . )
ترانه که لنجم ثمرن (ص ۳۶) از علی حبیب زاده :در این ترانه چندین اشتباه دیده می شود که مهم ترینشان اینهاست: بیت چهارم به جای بن خراشک ( سرفه کردن ) نوشته شده بن خن و گر .بیت پنجم به جای تا وختی خواهر بشتن ایی دیریا نوشته شده: هوا کی خواهر بشد ای دیریا. بیت هفتم به جای هم نوشته شده همه .
ترانه بریم میخونه ( ص۴۱) از علی حبیب زاده ــ به جای ادب و معرفت تون نوشته شده ادب و معرفتشون و به جای خاطرتون نوشته شده خاطرشون در حالی که ابیات خطاب به دوم شخص است . و به جای و کم و نم نم بخا تا ایی بدونی نوشته شده : کم و نم نم بخوا تا دیر بدونی .
البته از این دست چندین نکته دیگر هم هست که با توجه به کوشش های گرد آورنده و نیزتبلیغاتی که قبل از انتشار کتاب می شد جای تعجب دارد . به امید موفقیت بیشتر ایشان در کارهای بعدی .
افکار موسی هرمزگان را زیباتر می کند ؟
موسی عامری ،جریان سیال ذوق است در رگهای هنر، همیشه برای غافلگیری چیزی در بساط دارد . هرمزگان به فرزندانی این چنین افتخار دارد و احترام .
م.ذ. زیارتی
نوشته بالا را از دفتر نظرات بازدیدکنندگان نمایشگاه آثار حجمی موسی عامری آورده ام . این نمایشگاه تا تاریخ سی خرداد در فرهنگسرای طوبی برقرار است و علاقمندان می توانند برای خرید و بازدید از این آثار به فرهنگسرای طوبی مراجعه کنند . پیشنهاد می کنم این فرصت را از دست ندهید .
تا جایی که من می دانم ( خیلی اندک ) کارهای او نشانه های فراموش شده بومی اند در فضایی مدرن . استفاده از این نمونه کارها در فضای شهری بدون تردید باعث زیبایی فضاهای مسموم حال حاضر می گردد . من هم به موسی و افکارش احترام می گذارم مثل تمام هرمزگان .
موسیقی در خون ما جریان دارد .
بعد از چهره شدن خواننده های هرمزگانی در کشور این بار نوبت به نوازندگان چیره دست و با استعداد هرمزگان رسیده تا گونه ای دیگر از هنر مردان جنوبی را بنمایانند .
در این بین شاید مرتضی کریمی متفاوت تر از بقیه باشد . او توانایی نوازندگی چند ساز را در یک کنسرت زنده دارد و علاوه بر آن شیرینی کارش به این است که او عودی را در دست می گیرد که ما علاقه عجیبی به آن داریم . شاید نغمه های مرتضا ما را به جاهایی ببرد که فقط خودمان بویش را حس می کنیم .
تک نوازی و همنوازی او در اجراهای گروه مشکی پوشان آغاز آشنایی مخاطبان موسیقی پاپ ایران با او بود . و بعد از آن هم درخشش او در سالن میلاد با گروه ناصریا که حیرت خیلی ها را برانگیخت . البته شاید دوستداران حرفه ای سینما زودتر او را در نقش هایی مثل بشیر و ... دیده باشند .
در پایین حرفهای او را می خوانید:
آغاز موسیقی : در خانواده ای اهل موسیقی پا گرفتم . پدربزرگم یکی از نوازندگان خوب جفتی بوده و برادرم عباس هم یکی از نوازندگان بنام عود در استان است . نوازندگی را از نه سالگی با سازهای ضربی شروع کردم. همیشه کاردستی ام در دوران دبستان یک عود حلبی بود . برادرم که علاقه مرا دید ناچار پذیرفت که عود را به من بیاموزد . بعداز فراگیری این ساز توانستم مقام هایی در تک نوازی در سطح استان و کشور به دست بیاورم .
سازها : مثل بیشتر بندریها موسیقی را با سازهای ضریی شروع کردم . بعد از آن عود و بعد از عود تنبور،سنتور ، گیتار و سپس نکات اولیه ویولون را نزد هوشنگ پور عبدالهی ، یوسف آرمین و سعید ایزدی شروع کردم. عود و ویولون را در حال حاضر به صورت حرفه ای دنبال می کنم .
من و رضا صادقی ، ناصر : آشنایی من با رضا به قبل از چهره شدن او در موسیقی ایران بود . در چند اجرا با او کار کردم . برای آغاز کار گروه مشکی پوشان من و مجید شکاری اولین اعضا گروه بودیم . من سروش خرمی را به رضا معرفی کردم . فاضل پیش هم به واسطه سروش به گروه پیوست . در کار جدید رضا در یکی از آهنگها عود میزنم . با ناصر هم از قبل آشنا بودم . در زمانی که هنوز ناصر بندرعباس بود از من خواست که قطعاتی با هم تمرین کنیم که بعد ها میسر نشد . تا اینکه چند سال بعد ناصر اجراهای مرا دیده بود و از من خواست که با او همکاری کنم و اولین کار جدی ما هم اجرا در سالن میلاد بود که با استقبال خوبی از سوی مردم و دیگر هنرمندان همراه بود . پس از پایان اجرا حامی نزد من آمد و خواستار همکاری شد . از سوی دیگر سعید شهروز و فرمان فتحعلیان هم از من تقدیر و تشکر کردند . در کنسرت های ناصر علاوه بر عود ، ویولون و پرکاشن هم نواخته ام .
ملودی های برباد رفته: متاسفانه خیلی از ملودیها و ترانه های ما یا دارد فراموش می شود یا بدون اجازه صاحب اثر اجرا می شود . از محمود جهان گرفته تا خواننده های لس آنجلسی همه بدون نام بردن از صاحب اثر ، این قطعات را تنظیم و اجرا می کنند . حالا جالب اینجاست که اگر یک خواننده بندری بیاید و یک اثر قدیمی را اجرا کند صدای همه در می آید که چرا این خواننده کار فلانی را خوانده .ولی به کار آن خواننده لس آنجلسی هیچ اعتراضی نمی کنیم و در مقابل محمود جهان سکوت می کنیم . فقط خودمان را خوب می کوبیم .کاش به جای این کار می آمدیم آثار قدیمی مان را خودمان تنظیم می کردیم .و یک خواننده خوش صدا هم با کمک نوازندگان خودمان اجرا می کرد . مطمئن باشید هم کار بهتر و قوی تری می شد و هم میراث خودمان را ثبت کرده بودیم.
گلایه از مسولین ارشاد هرمزگان :در کنگره شعر و داستان امسال قنبراحمد ( قنبر راستگو) نوازنده پیشکسوت ساز جفتی به اجرای تک نوازی پرداخت و در همان برنامه چند گروه دیگر از شهرستانها نیز به اجرای برنامه پرداختند . در پایان مراسم از تمامی گروه های میهمان تقدیر به عمل آمد ولی حتی نامی هم از قنبر راستگو برده نشد . در استان های همجوار ما نیز وضع خیلی بهتر است . در همین سیستان شما اسپندار( نوازنده ساز دونلی) را ببینید که چه امکاناتی برایش فراهم می شود . ولی در هرمزگان هیچ توجهی از سوی مسئولین به این پیشکسوت موسیقی که زحمات بسیاری برای استان کشیده است ، نمی شود .
استعدادهای هرمزگان : تهران فقط پایتخت است . محل تجمع امکانات .ولی موزیسین هرمزگانی با کمترین امکانات با یک حس و گوش قوی کار می کند .موسیقی در خون نوازنده هرمزگانی جریان دارد . کسانی مثل حسین گردین ، محمد محترم پناه، مجتبی شکاری، سروش خرمی ، فاضل پیش و خیلی های دیگر که با گروه های بزرگ کشور همکاری داشته اند همه این توفیقات را بدون داشتن امکانات مناسبی بدست آورده اند . و یا ناصر عبدالهی که خیلی ها در بندر بدش را می گویند، همین ناصر بود که موسیقی پاپ هرمزگان را به ایران شناساند .قبل از حضور ناصر هیچ کس موسیقی هرمزگان را بدرستی نمی شناخت . بعد از او پیغان و خواننده های دیگر بندرعباسی و این اواخر هم رضا صادقی آمد و مثل بمب صدا کرد .خب اینها همه استعداد های هرمزگانند که کسی حمایتشان نکرد و با زحمت خودشان به اینجا رسیدند .
بازیگری: بازیگری را با فیلم بشیر با کارگردانی رمضان زاده شروع کردم . پس از آن بلوغ را به کارگردانی جعفری جوزانی بازی کردم . مسافر دریا فیلم بعدی من بود . در شیخ بهایی هم یک نقش کوچک را به عهده دارم .در کیمیای مهر هم نقش داشتم و آخرین کار من هم غروب شد بیا بود .
آینده و هدف : به دنبال سبکی در نوازندگی هستم که منحصر به خودم باشد و این کار هم نیاز به تمرین و امکانات زیاد دارد . که برای رسیدن به آن تلاش می کنم . آنقدر تمرین می کنم تا یک روز جهانی شوم .
سبک ها: همه سبک های موسیقی را دنبال می کنم ولی بیشتر سبک محلی خودمان و سبک پاپ را دوست دارم ...
حرف آخر : به عنوان یک نوازنده کوچک از خانواده نوازندگان استان هرمزگان از همه کسانی که در بهبود و پیشرفت کار من موثر بوده اند تشکر می کنم و امیدوارم که روزی بتوانم برای موسیقی استان مفید باشم و زحمات و محبت های دوستان را اینگونه جبران کنم .
پاسخ به سوالات شما :
مرتضی کریمی هم به همراه من از تمامی کسانی که در این گفتگو شرکت کرده اند تشکر می کند و برای همه شما خوانندگان این وبلاگ آرزوی سلامتی دارد . ( سوالات توسط من گلچین شده است . )
جواد رسولی : آقای کریمی چند سال است که عود می زنند ؟ ــ چهارده سال
آدم نفتی: شما تئاتر هم بازی می کنید ؟ ــ بیشتر موسیقی تئاتر کارکرده ام . چند ساله موسیقی کار می کنید ؟ ــ به طور جدی همان چهارده سال از حلقه توی دستتون معلومه ازدواج کردید ... ؟ ــ نه ازدواج نکرده ام .ولی به موقع اش ما هم ازدواج می کنیم .
سگ ولگرد: ویولن خصوصی چند اگری؟...بگه آشنان کمته حساب بکن...؟ ــ در خدمت شما هستیم . ولی خود را استاد نمی دانم .
محمود : چند ساله که ویلن کار می کنی؟ــ هفت یا هشت سالی می شود که با این ساز آشنایی دارم ولی به صورت حرفه ای دو یا سه سال است که تمرین می کنم .
قاصدک :دوست دارم راجع به زندگی خصوصی رضا صادقی بدونم. ــ بهتره به وبلاگ خودشون سر بزنید .
گرزنگ:ویولن را از چه سنی شروع کرده اید و پیش چه کسی تعلیم دیده اید؟ ــ در سن هیجده سالگی.استاد خاصی نداشتم ولی نکات ابتدایی را نزد هوشنگ پورعبدالهی ، یوسف آرمین و نت را هم از سعید ایزدی آموختم .
mapoor : گیتار کلاسیک هم استادی یا فقط پاپ کار اکنی؟ ــکلاسیک کار نکرده ام . در سبک پاپ توانایی کار را دارم .
اهل کم محله ای ؟ ــ محله پل خواجوی بندرعباس
چقدر درس اتخوندن ؟ ــ دیپلم . ولی می خواهم ادامه بدهم .
حالا خودمونیم ناصر آدم خوشین یا نا خوش ؟ ــ تا جایی که من با ناصر برخورد داشته ام او را آدم فهمیده و قابل احترامی دیدم و مهمترین حسن او هم خاکی بودنش است و اینکه به اصالت خود بسیار پایبند است .
نظرت درباره رامی چن ؟ ــ مرحوم منصفی یک هنرمند قابل احترام است . او باعث افتخار هرمزگان است . آثار او را همیشه گوش می دهم .
morteza_karimi59@yahoo.com
روستای سیخورون
روستای سیخورون( از توابع سیاهو ) حدود نود کیلومتری بندرعباس با آب و هوایی کاملا متفاوت